Sawickie (Białoruś) czyli utracone dziedzictwo

Odległość między wsią Sawickie k/Dzisny a wsią Sawickie k/Kobrynia

Sawickie – 1) folwark i wieś nad rzeką Bereźnicą, powiat dzisieński, w 2 okręgu polskim, gmina Ihumenowo, okręg wiejski Sebastyanowo, o 10 wiorst od gminy a 56 wiorst od Dzisny; folwark ma 1 dom, 10 mieszkańców katolików, wieś zaś 10 domów i 100 mieszkańców katolików (w 1864 roku 43 dusz rewiz.); należy do dóbr Iwańsk, Korsaków.

2) Sawickie, wieś prywatna, powiat dzisieński, 1 okrąg polski, i 37 wiorst od Dzisny, 4 domy, 29 mieszkańców katolików.

3) Sawickie, albo Kiwowerty, albo Witanowszczyzna, wieś i dwa folwarki przy ujściu Trościanicy do Muchawca, powiat i parafia kobryńska, w 1 okręgu polskim, gmina Pruska, okręg sądowy Mokrany, odległość 9-11 wiorst od Kobrynia, o 35 wiorst od Brześcia, o 2 wiorsty od traktu kobryńsko-brzeskiego a 10 wiorst od stacji drogi żelaznej w Żabince. Wieś Sawickie składają uroczyska: Widły (miejscowość pomiędzy Trościanicą a Muchawcem, z nomenklaturą: Zamkowa Hora, Podilica, Petelki), Bobrowica, Kijowa oraz zaścianki: Pohonia, Krywulec, Lisko.

W 1857 roku z ogólnej przestrzeni 18 włók, 11 mórg, 155 prętów, w okręgu sawickim znajdowało się 8 mórg, 162 pręty pod siedzibami, 144 morgi, 98 prętów pola ornego, 66 mórg, 279 prętów łąk, 1 morga, 240 prętów pastwisk, 3 morgi, 33 pręty lasu, 2 morgi, 70 prętów nieużytków; razem 7 włók, 16 mórg, 282 prętów. 

W uroczysku Widły: 47 mr. 93 pr. gruntów ornych, 6 mr. 79 pr. łąk gruntowych, 100 pr. łąk błotnych, 17 mr. 281 pr. pastwisk, 41 mr. 125 pr. lasu, 7 mr. 91 pr. nieużytków; w ogóle 4 włóki 169 pr.

Czyli razem ziemi dworskiej: 8 mr. 162 pr. pod siedzibami, 203 mr. 22 pr. gruntów ornych, 77 mr. 122 pr. łąk gruntowych, 6 mr. 170 pr. błotnych, 22 mr. 44 pr. pastwisk, 54 mr. 180 pr. lasu, 33 mr. 55 pr. nieużytków.

We wsi 8 chat włościańskich, 1 karczma, kowal. Ludność prawosławna. Pod koniec XVII wieku dobra Sawickie były w posiadaniu Rawiczów-Witanowskich, stąd też powstała dotychczas używana pomiędzy tutejszym ludem nazwa wsi Witanowszczyzna. O Janie Witanowskim, rotmistrzu województwa brzeskiego, jako dziedzicu Sawickich, składającym „ofiarę” na wojsko, wspominają akta podskarbiego w roku 1790 (Nr. 35, str. 57). Ostatnim tego imienia dziedzicem był Michał Witanowski gubernator cywilny augustowski, po zgonie którego przeszły w roku 1853 na własność Antoniego Zadarnowskiego.

O licznych właścicelach tak zwanych „okolic” lub zaścianków wspomina lustracja z roku 1790 (Sawickich 2 domy, Mańkowskiego, Czerwińskiego, Hohola i Fiedziuszki po jednym).

W stronie wsi Bogusławic wznosi się góra, raczej okopisko, będące obecnie własnością Zdrojkowskich. Stała tu niegdyś kaplica, wzniesiona podług podania nad mogiłą poległych pod Krupczycami w 1794 roku. Śladów z niej nie pozostało, a tylko miejsce to oznacza krzyż drewniany.

M. Raw. Wit.

(Michał Rawicz-Witanowski?)

Źródło:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X, s. 343-344

W roku 1853 wieś Sawickie przeszła na własność Antoniego Zadarnowskiego, wracając, tym, samym do rodziny. Stanisław Ratold Zadarnowski, protoplasta rodu,  otrzymał w roku 1536 roku od króla Polski Zygmunta przywilej szlachecki, nazwisko Zadarnowski, herb Sulima i ziemie (m. in. Kiwowerty). Stanisław miał synów: Walentego, Piotra, Sebastiana i Stanisława.

Wypisy z Archiwum Państwowego w Petersburgu

Z wymienionych Stanisława synów Walenty zmarł nie pozostawiając potomków,(...) wszyscy oni władali otrzymanym w spadku po ojcach majątkiem Zadarnowo, niektórzy zaś, otrzymawszy oprócz tego po wujku Walentym nabyty przez niego majątek wraz z chłopami [Bogusławicze – Kiwowerty], dokonywali na onym z różnymi osobami akty prawne, (…)

Kazimierz-Marian Zadarnowski był właścicielem Sawickich do wybuchu II Wojny Światowej, o czym pisałam TUTAJ. We wpisie umieściłam zdjęcie dworku w Sawickich. 

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X, s. 343

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X, s.344